قلعه باستاني طرق رود،طرق

1. صفحه اصلی
2. گردشگری

 ۳ خرداد ۱۴۰۱ - ۱۵:۲۶

آیا به قلعه طرق رود نطنز سفر کرده‌اید؟ 

اگر طرق ریشه یابی شود به معنی آب کدر است. طرق ‌رود نیز به معنی رودی با آب کدر و گل آلود است.دو هزار سال پیش زرتشتیان در عبور از این مسیر، به رودخانه‌ ای پرآب ولی کدر و گل آلود رسیدند. بعلت پرآب بودن همانجا سکنی گزیده و آنرا طرق رود نامیدند.

به گزارش سلام نو، قلعه تاریخی طرق رود با قدمتی بیش از دو هزار سال بر فراز صخره ای مشرف به شهر طرق رود بنا گردیده است. وجود چاه سنگی میان قلعه، برج های نگهبانی و همجواری قلعه با بند طرق رود و همچنین تشابه معماری این قلعه با قلعه هایی مثل ایزدخواست بر زیبایی و شکوه آن افزوده است. لازم به ذکر است نیمی از مالکان این قلعه بزرگ، زنان طرق هستند که خانه‌ های این بنای بزرگ به عنوان مهریه یا جهیزیه آنان ثبت شده است. قلعه طرق رود در تاریخ ۲۸ دی ۱۳۷۹ با شمارهٔ ثبت ۲۹۵۱ به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌ است.

طرق ‌رود شهری در شهرستان نطنز استان اصفهان است. شهر کوهپایه‌ ای طرقرود دارای آثار باستانی و تاریخی فراوانی است که برای نمونه می‌ توان به قلعه خشتی دوره اشکانی با بیش از ۲۲۰۰ سال قدمت اشاره کرد. قلعه طرقرود از بناهای باستانی زیبا و باشکوهی است که با وجود پیشینه تاریخی و زیبایی خاص خود از آثار ناشناخته استان اصفهان به شمار می ‌رود. این قلعه بر روی صخره‌ ای بزرگ و دراز که کمر نامیده می شود ساخته شده و قرار گرفتن بر روی این بلندی، بر عظمت و شکوه این بنای زیبا افزوده است؛ به گفته مردم محل، تا حدود بیست سال پیش در این قلعه سکونت رایج بوده است.

تاریخ درست بنای این دژ عظیم مشخص نیست اما کارشناسان میراث فرهنگی آن را به زمان اشکانیان نسبت می‌ دهند. فرم مهندسی و معماری همسان و یک شکل، یکپارچه بودن مصالح ساختمانی و شکل بیرونی بنا، بیانگر معماری واحد در ساخت این قلعه است. این قلعه که بر روی صخره ای بزرگ به بلندای ۸ الی ۱۲ متر از پیرامون خود بنا شده در سی هزار مترمربع مساحت دارای بیش از چهارصد اتاق، دهلیز و راهرو می باشد. این قلعه که به ‌خاطر وسعت زیاد خود، به‌ صورت دهکده ‌ای دربست درآمده است، در سه طبقه ساخته شده‌، اما در برخی نقاط تا پنج طبقه نیز افزایش می ‌یابد.

قلعه متشکل از کوچه شرقی و غربی طویلی به طول تقریبی چهل متر است و گویا به هنگام ایجاد آبادی اولیه طرق ‌رود، ازساختمان ‌های قلعه و راهرو آن الگوبرداری شده است. راهرو قلعه که از سنگ لاشه و خشت و گل بنا شده در بسیاری از قسمت‌ ها سرپوشیده بوده و در میانه مسیر راهرو، پلکان ‌های طبقه بالا قرار دارد. اوایل راهروی اصلی بدون سقف است که به منزله میدان کوچکی است و چاه آب قلعه در گوشه آن به چشم می‌ خورد، این چاه از طریق تونل به قنات بزرگ طرق راه داشته و آب مورد نیاز قلعه را تامین می‌ کرده است.

قلعه دارای ۴۴۰ اتاق بوده است که این اتاق‌ ها همگی از خشت و گل و تیر چوبی بنا شده و بیشتر آنها به مرور زمان ویران شده است. دیوار ضخیم قلعه از سنگ لاشه ساخته شده و فقط در اطراف در ورودی آن کمی آجر به کار رفته است.

در بنای این قلعه دو گونه معماری دیده می ‌شود، در بخش شمالی بیشتر خانه‌ ها دارای پله‌ های مناسب و اتاق‌ های نسبتا بزرگ است که برای سکونت مناسب بوده و در طبقه زیرین انبار ساخته شده است، در برخی نقاط نیز قفسه‌ بندی برای سیلو کردن غلات و ادویه دیده می‌ شود. در بخش جنوبی قلعه اغلب خانه ‌ها کوچک هستند و اتاق‌ ها به انبار یا مغازه ‌های جمع آوری غلات شباهت دارند و در کل مجموعه اتاق‌ های این بخش بیشتر شبیه یک بازار بزرگ و تودرتو است.

شکل همسان اتاق‌ ها، تقسیماتی که در کف و زیرزمین آنها در بخشی از قلعه وجود دارد و خمره‌ هایی بزرگ که در قدیم وجود داشته و قطر برخی به یک متر می رسیده، بیانگر این مطلب است که این قلعه در برهه ‌ای از زمان بیشتر برای محافظت و انبار کردن محصولات کشاورزی و غلات استفاده شده است.

دروازه ورودی این قلعه در ضلع غربی و در میان دیواری محکم و آجری به پهنای یک متر که اتاق نگهبان، در بالای آن قرار دارد ساخته شده است؛ اتاق نگهبان توسط روزنه ای به بیرون دید دارد و نگهبان به راحتی می ‌تواند فرد را شناسایی کند. درب قلعه نیز از سنگی یکپارچه با روزنه‌ ای در بالای آن، ساخته شده است.

همانطور که ذکر شد محل زندگی قلعه ‌بان در طبقه فوقانی قلعه و محل تهیه آتش‌ های مورد نیاز جهت دفع حمله دشمنان قرار گرفته و در زمان حمله بر سر دشمنان آتش ریخته می ‌شده است. قلعه همچنین دارای برج های دیده ‌بانی بوده که تفنگچیان در این مکان  با استفاده از میدان دید بسیار وسیع، مراقبت از قلعه را بر عهده داشتند.

چاهی برای خروج اضطراری از قلعه

در یک سوم انتهایی قلعه که بر روی سطحی صاف قرار گرفته، میدانی کوچک ایجاد کرده‌ اند که این قلعه را به دو بخش بالایی و پایینی تقسیم می ‌کند. در گوشه شمال شرقی این میدان چاهی عمیق وجود دارد که در دل سنگ حفر شده است و بر روی آن چرخ چوبی چاه قرار دارد؛ این چاه که به سبکی خاص و با پلان چهارگوش تراشیده شده احتمالا برای ورود و خروج اضطراری از قلعه، مورد استفاده قرار می گرفته است. در واقع این چاه به اتاقی بزرگ به مساحت تقریبی ۲۰ متر مربع راه دارد که در دل سنگ کنده شده است؛ این اتاق که شکلی نامنظم دارد، دارای سکوهای بزرگ و کوچک است که کاربری آنها مشخص نیست؛ ورود به این اتاق از سمت شرق قلعه هنوز میسر است